ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ
Τα στερεότυπα με την ευρύτερη έννοια αποτελούν αντιλήψεις και παγιωμένες απόψεις που έχουν διαμορφωθεί με την πάροδο των χρόνων, όχι κατ’ ανάγκην μέσω προσεκτικής παρατήρησης και ουσιαστικού προβληματισμού.
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ:
Στερεότυπα σε σχέση με τα δυο φύλα, με τα επαγγέλματα, σε σχέση με τις κοινωνικές τάξεις με τα άλλα έθνη με την ηλικία.
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ:
- Τα στερεότυπα αναπαράγονται συνήθως στην παιδική ηλικία του ατόμου, εκεί που μαθαίνει την κοινωνική συμπεριφορά. Όμως, υπάρχει ένας συνεχής βομβαρδισμός μέσα από τα παιχνίδια, τις κοινωνικές συναναστροφές, τις τηλεοπτικές εκπομπές, τις διαφημίσεις όπου κάθε άτομο εντάσσεται σε μια ομάδα και αποδέχεται την κοινωνική του ταυτότητα. Έτσι στους λόγους ευρείας διάδοσης και επικράτησης των στερεότυπων καταγράφονται, μεταξύ άλλων και οι εξής: 1)Η αδυναμία των ανθρώπων να κρίνουν και 2) η απροθυμία να αξιολογήσουν τα έτοιμα νοητικά σχήματα. 3)Τα στερεότυπα εμφανίζονται συχνά ως αδιαμφισβήτητες αλήθειες και επίσης 4) αποτελούν έναν οδηγό κοινωνικής επιβίωσης. Ας δούμε μερικά παραδείγματα απο αυτές τις αντιλήψεις: •Ο καλός σύντροφος ξέρει πάντα τι να πει και τι να κάνει για να είστε ευτυχισμένοι. •Τα παιδιά λύνουν τα προβλήματα του ζευγαριού•. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια δεν μαλώνουν. •Τα ζευγάρια πρέπει να κάνουν τα πάντα μαζί.• Ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ: Είναι γενικευμένες ιδέες που διαμορφώνει κανείς για πρόσωπα, ιδέες ή καταστάσεις χωρίς προηγουμένως να έχει πλήρη ενημέρωση και γνώση, χωρίς να έχει χρησιμοποιήσει τη λογική και την κριτική σκέψη. Η προκατάληψη διαμορφώνει στερεότυπα που καταλήγουν να δικαιολογούν συμφέροντα και αδικίες. Συνήθως είναι δυσμενείς ή εχθρικές. Χρησιμοποιούνται άδικα γιατί στερούν από τους ανθρώπους την ευκαιρία να δείξουν την προσωπικότητα τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΕΝΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ – ΜΙΑ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ;
Να αποφεύγουμε γενικεύσεις, να καλλιεργήσουμε την κριτική σκέψη, να ανακαλύψουμε τις δικές μας στερεοτυπικές συμπεριφορές και να προσπαθήσουμε να τις διαφοροποιήσουμε. Οι προκαταλήψεις είναι πολύ ανθεκτικές αλλά η ελπίδα δεν χάνεται. Κανείς δεν γεννιέται με προκαταλήψεις. Μαθαίνονται και απομαθαίνονται. Πριν κρίνουμε κάποιον καλό θα ήταν να του ζητήσουμε να μας εξηγήσει για πιο λόγο έκανε αυτό για το οποίο κρίνεται.” Μή κρίνετε, ίνα μη κριθήτε εν ώ γάρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ώ μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν”. δλδ «Μην κατακρίνεται για να μην κατακριθείτε, γιατί με όποιο τρόπο κρίνεται μ’ αυτόν θα κριθείτε και μ’ όποιο μέτρο μετράτε μ’ αυτό θα μετρηθείτε κι εσείς. Συνεχώς κρίνουμε και κατακρίνουμε ο ένας τον άλλον και ψάχνουμε να βρούμε στον πλησίον μας το παραμικρό σφάλμα ενώ τις δικές μας αμαρτίες δεν τις βλέπουμε και ούτε θέλουμε να τις σκεφτόμαστε.Ξεχνάμε ότι δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να κρίνουμε τον πλησίον διότι αυτό δεν είναι δική μας υπόθεση αλλά του Θεού, ο οποίος είναι Υπέρτατος Κριτής, ο οποίος μόνος γνωρίζει την καρδιά του ανθρώπου και μπορεί να αποδώσει δικαία κρίση. Εμείς όμως κατακρίνουμε τον πλησίον και πολλές φορές με πολύ βαριά λόγια. Δεν σκεφτόμαστε ότι ο αδελφός μας μπορεί να μετανόησε ήδη και να του αφέθηκε η αμαρτία του, επειδή μετανόησε βαθιά.Να προσέχουμε τον εαυτό μας και να ζητάμε τη βοήθεια του Θεού σ’ αυτό τον δύσκολο αγώνα κατά του πάθους της κατακρίσεως. Να μην κρίνουμε για να μην κριθούμε και εμείς από τον Έναν Μοναδικό και Αιώνιο Κριτή, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό, του Οποίου η τιμή και το κράτος μετά του Ανάρχου Αυτού Πατρός και του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος.
Ο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ:
Στον τομέα αυτό και πάλι η Εκκλησιά πρωτοστάτησε. Ο Χριστός έδωσε σε κάθε άνθρωπο το δικαίωμα, αδιάφορο από πού προέρχεται, τι φύλο είναι, τι χρώματος είναι, αν είναι αρτιμελής ή όχι, να γίνει Άγιος και να εισέλθει στον Παράδεισο. Ήταν ο πρώτος που ξεπέρασε τα στερεότυπα της εποχής του.
